دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە نموونە بایۆلۆجییەکان
دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA)
دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) و ناوکە ترشی (DNA) و پرۆتین تەکنیکێکی بنەڕەتییە لە زانستی ژیانی مۆلیکیولی. دەتوانرێت ئەم بایۆمارکەرانە لە نموونە بایۆلۆجییەکان جیا بکرێنەوە بۆ مەبەستی توێژینەوە و دەستنیشانکردن و چارەسەریی جۆراوجۆر. دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) بریتییە لە جیاکردنەوە و پاککردنەوەی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە نموونە بایۆلۆجییە جۆراوجۆرەکان وەک شانە جەستە، خانە، شلە جەستە، خوێن و هیتر. کوالیتی و بڕی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) دەرهێنراو فاکتەرانی زۆر گرنگن بۆ دڵنیایی لە وردی شیکاری دەربڕینی جین و ئەو بەکارهێنانانەی تری لە تاقیگەی توێژینەوە مۆلیکیولییەکان. بوونی ئەنزیمی ڕایبۆنوکلیاز (Ribonuclease) لە شانە و خانەکان گەورەترین ئاستەنگە لە دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA)، چونکە بە خێرایی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) تاک زنجیرەکە دادەڕزێنێت.
چۆنیەتی ئەنجامدانی دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA)
ناتوانرێت ڕێگاکانی دەرهێنانی ناوکە ترشی (DNA) بۆ دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) بەکاربهێنرێت، بەهۆی جیاوازی زۆر لەنێوانیاندا لە ڕووی پێکهاتەوە. ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) مۆلیکیولێکی بایۆلۆجی تاک زنجیرەیە، لەکاتێکدا ناوکە ترشی (DNA) دوو زنجیرەیە. جگە لەوەش، ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) زیاتر هەستیارە بۆ فاکتەرە ژینگەییەکان وەک پلەی گەرمی و ڕایبۆنوکلیازەکان، بۆیە دەبێت هەنگاوەکانی دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە مەرجی تایبەتدا ئەنجام بدرێت.
پرۆتۆکۆلەکانی دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە نموونە بایۆلۆجییە جۆراوجۆرەکان بەرامبەر یەک دەچن، بەڵام جیاوازی کەمەکان هەیە لە پرۆتۆکۆلەکان بەپێی جۆری نموونە ئامانجدار. بۆ نموونە، دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە شانەکان پێویستی بە قۆناغی زیاترە بەراورد بە دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە خانە کۆمەڵەکان، کە پێویستی بە چەند هەنگاوێکی ئامادەکردنی نموونە شانەییەکە هەیە. نموونەیەکی تری ئەم جیاوازیانە دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە خانە عەسەبییەکان و شانەی مێشکە، کە ئەم شانەیە دەوڵەمەندە بە چەوری، ئەمەش دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) کوالیتی بەرز کارێکی قورس دەکات.
بۆ دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) کوالیتی بەرز و ڕێژەی پاکی بەرز، دەبێت چەند فاکتەرێک لەبەرچاو بگیرێت، لەوانە: دەبێت ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) کۆتایی بێ لە هەر گڵاوییەک، وەک پرۆتین، ناوکە ترشی (DNA) جینۆمی، یان کۆسپەکەرانی ئەنزیمی دروستکردنی c ناوکە ترشی (DNA) و ناوکە ترشی (DNA) پۆلیمێراز، کە بریتین لە فینۆل، کلۆرۆفۆرم و ئیسانۆل. هەروەها نەبوونی نوکلیاز لە ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) دەرهێنراو زۆر گرنگە بۆ ڕێگریکردن لە تێکچوونی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA). کاردانەوەکانی تەکنیکی کاردانەوەی زنجیرەی پۆلیمێر (PCR) و تەکنیکە مۆلیکیولییەکانی تر بە شێوەیەکی زۆر کاریگەریان لێدەبێت لەلایەن پرۆسەی دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) و بوونی گڵاوی جۆراوجۆر وەک هیمۆگلۆبین، چەوری و ئایۆنەکانی کالسیۆم. بۆیە، ئامادەکردنی پرۆتۆکۆلی دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە خانە و شانەکان گرنگە بۆ بەدەستهێنانی ئەنجامی متمانەپێکراو.
جۆرەکانی ڕێگاکانی دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA)
سێ تەکنیکی بنەڕەتی بۆ دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) هەیە، ئەوانیش:
ڕێگای دەرهێنان بەپێی کلۆرۆفۆرم-فینۆل ڕێگای دەرهێنان بەپێی چارەسەرەکانی فینۆل-گوانیدین ئایزۆسایۆسیانات (Phenol-Guanidine Isothiocyanate - GITC).
تەکنیکی دەرهێنان بە بەکارهێنانی ستوونی سووڕاو بەپێی پەردەی سیلیکا تەکنیکی دەرهێنان بە بەکارهێنانی ستوونی سووڕاو بەپێی پەردەی سیلیکا (Silica-membrane based spin column technology).
ڕێگای سێیەم بە بەکارهێنانی گەردیلە موگناتیسییەکان ڕێگای سێیەم بە بەکارهێنانی گەردیلە موگناتیسییەکان (Magnetic particle method).
ڕێگای دەرهێنان بەپێی کلۆرۆفۆرم-فینۆل:
تەکنیکی دەرهێنانی شل-شل بەپێی کلۆرۆفۆرم-فینۆل ڕێگای زۆر باوە بۆ دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە شانە و خانەکان، و بنەمای زۆربەی کۆمەڵە دەرهێنانە بەکارهاتووەکانە. ئەم ڕێگایە خاوەن بەرەکەت و کەموکوڕییەکانە. گەورەترین کەموکوڕی ئەم ڕێگایە گڵاوبوونە بە پێکهاتەی خانەیی و تووێنەرەکانی تر. هەروەها ئەم ڕێگایە پێویستی بە مەرجی پاراستنی ستاندارد هەیە لە تاقیگەدا وەک دەستڕاگەیشتن بە دۆڵابی کیمیایی. بەرەکەتی سەرەکی ئەم ڕێگایە دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) بە کوالیتی و بڕی بەرزە، هەروەها بە ئاسانی دەتوانرێت ئامادەی بکرێت.
تەکنیکی دەرهێنان بە بەکارهێنانی ستوونی سووڕاو بەپێی پەردەی سیلیکا:
تەکنیکی دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) بەپێی ستوونی سیلیکا پێویستی بە تووێنەری ژەهراوی کەمترە، و ڕێژەی گڵاوبوون بە پێکهاتەی تر لە ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) دەرهێنراو بەم ڕێگایە کەمترە. ستوونە ناوەندگەرییەکانی بەکارهاتوو لە پاککردنەوەی ناوکە ترشییەکان خاوەن ڕاتینجی سیلیکان کە بە ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) دەبەستێتەوە لەژێر پلەی ترشی نزم، گەردیلەکانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) بە شێوەیەکی هەڵبژاردوو بە پەردەی سیلیکا دەبەستنەوە، لەکاتێکدا پرۆتین و پۆلیسەکارایدەکان بەناویدا تێدەپەڕن. دواتر گڵاوییەکان بە شۆردن لادەبرێن، و لە کۆتاییدا لە مەرجی نزم خوێردا، ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە پەردەکە جیا دەبێتەوە و دەتوانرێت هەڵبگیرێت.
ڕێگای دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) بە بەکارهێنانی گەردیلە موگناتیسییەکان:
جیاکردنەوەی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) موگناتیسی ڕێگایەکی سادە و کاریگەرە کە لە ئێستادا بەکاردێت. لە ئێستادا چەندان هەڵگری موگناتیسی بە بازرگانی بەردەستن و لە کۆمەڵەکاندا هاتوونەتە ناو. هەڵگرە موگناتیسییەکان کە خاوەن لیگاندی دروستکراو لە پۆلیمەری ژیندارین کە مەیلیان هەیە بۆ ناوکە ترشییە ئامانجدارەکان بەکاردێن لە پرۆسەی جیاکردنەوەدا. ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) بە بەکارهێنانی دانەی موگناتیسی لە نموونە جۆراوجۆرەکان دەردەهێنرێت، بەتایبەتی ڤایرۆس، بەکتریا و خوێن. دانە موگناتیسییەکان بە بچووکی قەبارەیان تایبەتمەندن، و ڕووکارەکەیان بە کەرەستەی هەڵدار داپۆشراوە کە دەتوانێت بە ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) ببەستێتەوە.
کاتێک دانە موگناتیسییەکان بۆ نموونە بایۆلۆجی ئامانجدار زیاد دەکرێن، پێکهاتەی خانە شکاوەکان بۆ جەمسەرە موگناتیسییەکان ڕادەکێشرێن، ئەمەش بووە هۆی جیابوونەوەی پێکهاتەکانی تر لە ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA). ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) بەستراو بە دانە موگناتیسییەکان لە چارەسەری خوێردا دانرێت بۆ جیاکردنەوەی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لە دانەکان. لەگەڵ ئەوەی ڕێژەی پاکی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) دەرهێنراو بەم تەکنیکە بەرزە، بەڵام تێچووی بەرزە، بۆیە هێشتا نەبووەتە ڕێگایەکی ڕۆتینی لە تاقیگەکان.
پوختە
دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) کوالیتی بەرز یەکەم هەنگاو و بنەڕەتییە بۆ ئەنجامدانی زۆریک لە تەکنیکە مۆلیکیولییەکان وەک کاردانەوەی زنجیرەی پۆلیمێری پێچەوانە (RT-qPCR)، شیکاری ترانسکریپتۆم بە بەکارهێنانی زنجیرەکردن، شیکاری میتریکس، تەکنیکی Northern blot، و دروستکردنی cDNA. جگە لە پرۆتۆکۆلی دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA)، فاکتەری جۆراوجۆر کاریگەریان هەیە لەسەر کوالیتی ئەم بایۆمارکەرە ژیندارانە، وەک کوالیتی نموونە بایۆلۆجی و کەرەستە بەکارهاتووەکان، و ڕێگای هەڵگرتنی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) دەرهێنراو. جگە لە هەڵبژاردنی ڕێگای ڕاست بۆ دەرهێنان و ئامادەکردنی ڕێگای کار، دەبێت چەند خاڵێکی گرنگ لە دەرهێنانی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) لەبەرچاو بگیرێت بۆ دڵنیایی لەوەی ناوکە ترشی ڕایبۆزی (RNA) دەرهێنراو لە ڕووی بڕ و کوالیتیەوە وەرگیراو بێت.