||
Inductively coupled plasma

سپێکترۆسکۆپی پلازمای جووتکراوی گەیەنەر (ICP).

پێشەکی:

سپێکترۆسکۆپی پلازمای جووتکراوی گەیەنەر بۆ دیاریکردن و پێوانەکردنی توخمە کانزاییەکان بەکاردەهێنرێت. ئەم شێوازە لەسەر بنەمای هاندانی ئەلکترۆنەکانی توخمە جیاوازەکانە لە ناوەندێکدا کە پێی دەوترێت پلازما و ئازادکردنی ڕووناکی دوای شلبوونەوەی ئەلکترۆنەکان. دەتوانرێت ئەنجامێکی زۆر ورد بەدەست بهێنرێت و دەتوانرێت ئەم ڕێگایە بەکاربهێنرێت بۆ پێوانەکردنی توخمەکانی ناو نموونەی خاک، ئاو، ئالۆوی، جوانکاری و بەرهەمەکانی چاودێری کەسی، خۆراکی ئاژەڵ، پەلەوەر و ماسی، بەرهەمی کشتوکاڵی و خۆراک، پاککەرەوە، هەوا، دەرمان و ئاماددەکارییە پزیشکییەکان لەسەر مەودای بەرفراوانی ئاستی چڕبوونەوە (ppm، ppb) لە هەمان کاتدا

شیکاری ICP-OES کە لەگەڵ ICP-MS تێکەڵ کراوە بە یەکێک لە باشترین ڕێگاکانی شیکاری دادەنرێت بۆ دیاریکردنی چڕیی کانزا بەنرخەکان و کانزا قورسەکان لە نموونەکانی خاک، بەرد و ئاودا بە ڕێژەیەکی زۆر کەم. لە ئەنجامدا لە شیکارییە بەکارهێنراوەکانی پیشەسازی و توێژینەوە ئەکادیمییەکاندان. زۆر گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ئەو نموونەیەی دەنێردرێت دەبێت چارەسەرێکی ڕوون بێت. بۆیە بۆ پشکنینی نموونە ڕەقەکان، پێویستە ڕەقەکە لە توێنەرێکی گونجاودا بتوێتەوە، زۆرجار ترشەکان. ئەم پرۆسەیە پێی دەوترێت هەرسکردن.

پێناسەی ئامێرەکە

شیکاری ICP-MS (سپێکترۆمێتری بارستەیی پلازمای جووتکراوی گەیەنەر) بە یەکێک لە وردترین ڕێگاکان دادەنرێت بۆ پێوانەکردنی چڕیی توخمەکان لە نموونەکاندا. ئەم تەکنەلۆژیایە توانای دیاریکردنی بڕی هەیە بۆ کەمتر لە یەک بەش لە هەر ملیارێک (ppb). ئەو نمونانەی کە دەچنە ناو ICP-MS دەبێت شل بن یان بە شێوەی گیراوەی ڕوون (گیراوەیەکی تاکە قۆناغی دوور لە گەردیلە هەڵواسراوەکان)، ئەمەش پێویستی بە تواندنەوەی ماددە ڕەقەکان لە توێنەرێکی گونجاودا هەیە، پرۆسەیەک کە بە هەرسکردن ناسراوە.

لە ئامێرەکەدا نموونەی شلەکە بە قەبارەیەکی دیاریکراو دەپرشێندرێتە ناو مەشخەڵی پلازما. مۆلیکولە هاتووەکان بەهۆی ئەو پلازمایەی کە لە لایەن گازی ئارگۆنەوە دروست دەبێت، ئایۆنیزە دەکرێن. ئایۆنەکانی دەرهاویشتوو بەهۆی کێڵگەیەکی کارەباییەوە خێراتر دەکرێن، پاشان دەچنە ناو کێڵگەیەکی موگناتیسییەوە کە ئایۆنەکان بەپێی ڕێژەی بارگاویکردنەوە بۆ بارستەیان جیا دەکرێنەوە. ئامێرەکە دەتوانێت چڕیی هەریەکێک لەم ئایۆنانە بپێوێت، ئەمەش وای لێدەکات تا 70 توخم بە یەکجار شی بکاتەوە، لەوانەش هەموو کانزاکان و کانزاکان و هەندێک لە ناکانزاکان.

پێوانەکردنی بڕی وردی توخمە تایبەتەکان لە نموونەکاندا بە بەکارهێنانی ڕێگا ئاساییەکان ئەرکێکی ئاڵۆزە، بە تایبەت کاتێک چڕیی ئەم توخمانە کەمتر بێت لە 100 ppm. لەم جۆرە حاڵەتانەدا، شیکاری پلازمای جووتکراوی گەیەنەر (ICP) یان پلازمای جووتکراوی گەیەنەر دەردانی ڕووناکی بینایی (ICP-OES) هەڵبژاردەی پەسەندکراوە. ئەم شیکارکەرە دەتوانێت تا 62 کانزا و حەوت غەیرە کانزا بپێوێت بە وردی 1 ppm لە یەک کاتدا.

ئەم شێوازە بە شێوەیەکی بەرفراوان لە هەڵسەنگاندنی پیسبوونی ژینگەدا بەکاردەهێنرێت، لەوانەش پیسبوونی ئاو و خاک و سووتەمەنی. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ئامێرەکانی ICP کە لە ئێراندا بەردەستن، پێویستیان بەوەیە کە نموونەکان شل بن، ئەمەش بەو مانایەیە کە نموونە ڕەقەکان دەبێت لە توێنەرە تایبەتەکاندا بتوێنەوە. بۆیە پێویستە پێکهاتەی کیمیایی تەواوی ڕەقەکە دیاری بکرێت و جۆری ئەو توخمەی کە دەبێ بپێورێت بۆ دڵنیابوون لە ئەنجامە ورد و متمانەپێکراوەکان.

سوودەکانی پێوانەکردن

  1. شیکاری توخمییەکان تا چڕییەکانی ppb

  2. پێوانەکردنی توخمەکان تا چڕیی بەشەکانی هەر ملیارێک (ppb) ئەرکێکی ناسکە کە پێویستی بە تەکنیکە پێشکەوتووەکان هەیە. ئەم پرۆسەیە بریتییە لە هەرسکردنی نموونە ڕەقەکان و پێوانەکردنی چڕیی هەر توخمێک لە نموونەکەدا.

  3. بۆ دڵنیابوون لە وردی ئەنجامەکان، تەکنیکەکانی دەستێوەردانی ئەتۆمی (DRC) یارمەتی دەدات لە کەمکردنەوەی تێکەڵبوونی توخمەکانی تر دەدات.

  4. بەکارهێنانی جیۆلۆجی: پێوانەکردنی توخمەکان لە نموونەکانی خاک، بەرد و نیشتووەکانی ڕووبارەکاندا.

  5. بەکارهێنانی ژینگەیی: پێوانەکردنی توخمە کانزاییە شوێنکەوتووەکان لە ئاو، خۆراک، ڕووەک، ئاژەڵ، خاک و نموونەی نیشتوودا.

  6. بەکارهێنانی بایۆکلینیکی: پێوانەکردنی توخمە کانزاییەکان لە نموونە کلینیکیەکان، بەرهەمەکانی خوێن و شانەکاندا.

  7. بەکارهێنانی شوێنەواریی: پێوانەکردنی توخمەکان لە نموونە شوێنەوارییەکان بۆ دیاریکردنی پێکهاتەی کیمیایی و مێژوویان.

  8. بەکارهێنانی پیشەسازی: پێوانەکردنی کانزاکان لە ئاوی پیس و شلەی پیشەسازیدا.

  9. ئەم بەکارهێنانانە گرنگی شیکاری توخمیی ورد لە بوارە جیاوازەکاندا نیشان دەدەن، کە بەشدارن لە تێگەیشتنێکی باشتر لە ژینگە، تەندروستی گشتی و مێژووی کولتووری.

مەرجەکانی شیکاری

  1. ئەگەر نموونەکان گیراوەیەکی ناڕوون بن، پێویستە بژاردەی هەرسکردن هەڵبژێردرێت.

  2. ئەگەر نموونەکەت ڕێژەیەکی بەرزی سیلیکۆن یان ئەلەمنیۆمی تێدایە و حەز دەکەیت ئەم توخمانە بپێویت، تکایە ئاگادارمان بکەرەوە.

  3. ئەگەر پێوانەکردنی سیلیکۆن، نایترۆجین و کلۆر پێویست بوو، دەبێت بڕی نموونەیەکی گەورەتر بنێردرێت.

  4. هیچ کێشەیەکی ستاندارد دابین نەکراوە.

  5. کەمترین سنووری ڕاپۆرتکراو بۆ نموونە شلەکان نزیکەی 10 ppb یە، و بۆ نموونە ڕەقەکان لە نێوان 0.2 بۆ 0.5 ppm دایە. بۆ هەندێک شت ئیستسناء هەیە، بۆیە تکایە لەکاتی دانانی داواکارییەکەتدا ئەمەمان بیر بخەرەوە ئەگەر پێویست بوو.

  6. تێچوونەکە بریتییە لە پێوانەکردنی هەموو بابەتەکان جگە لە کانزا بەنرخەکان کە نرخێکی جیایان بۆ زیادکراوە.

ئامێری دۆزەرەوەی پلازمای جووتکراوی گەیەنەر (ICP).

ئامێری دۆزەرەوەی پلازمای جووتکراوی گەیەنەر بە شێوەیەکی بەرفراوان لە کیمیای شیکاریدا بۆ شیکاری توخمییەکان بەکاردەهێنرێت. بە تایبەتی کاریگەرە لە دیاریکردنی کانزاکان و هەندێک لە ناکانزاکان لە نموونەی جۆراوجۆردا.

دۆزەرەوەکانی ICP ئامرازێکی بەهێزن بۆ شیکاری توخمییەکان، هەستیارییەکی بەرز و توانای شیکردنەوەی مەودای بەرفراوانی توخمەکان لە جۆرە جیاوازەکانی نموونەدا دابین دەکەن. هەڵبژاردنی کاراکتەر پەیوەستە بە پێداویستییە شیکارییە تایبەتەکان، وەک هەستیاری، سنووری دیاریکردن و سروشتی ئەو نموونەیەی کە شیکاری دەکرێت. لێرەدا جۆرە سەرەکییەکانی کاراکتەرەکانی ICP و تایبەتمەندییەکانیان دەخەینەڕوو:

  1. ICP Optical Emission Spectroscopy (ICP-OES)

    بنەما: ڕووناکی دەرچووی ئەتۆم و ئایۆنەکان لە پلازمادا بۆ ناسینەوە و پێوانەکردنی توخمەکان بەکاردێت. نموونەکە دەخرێتە ناو پلازما، لەوێ دەگۆڕێت بۆ ئەتۆمی وروژاو، لە ئەنجامدا ڕووناکی بە درێژی شەپۆلی تایبەتمەند دەردەچێت.

    بەکارهێنان: بە شێوەیەکی باو لە شیکاری ژینگەیی، سەلامەتی خۆراک، دەرمانسازی، و زانستی کەرەستەدا بەکاردێت.

    ئەو پێکهاتانەی کە پێوراون: کانزاکان، میتالۆیدەکان و هەندێک لە ناکانزاکان لە نموونەی ڕەق، شل و گازیدا.

  2. Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry (ICP-MS)

    بنەما: پلازمای جووتکراوی گەیەنەر و سپێکترۆمێتری بارستەیی تێکەڵ دەکات بۆ دیاریکردنی ئایۆنەکان لەسەر بنەمای ڕێژەی بارستە بۆ بارگاویکردنەوە. دوای ئایۆنیزەکردن لە پلازمادا، ئایۆنەکان دەخرێنە ناو سپێکترۆمێتری بارستەییەوە بۆ شیکاری.

    بەکارهێنان: بەکاردێت بۆ شیکاری توخمە شوێنکەوتووەکان، توێژینەوەکانی ڕێژەی ئایزۆتۆپ، و چاودێریکردنی ژینگە.

    پێکهاتە پێوراوەکان: کانزا دەگمەنەکان، توخمە شوێنکەوتووەکان و ئایزۆتۆپەکان لە ماتریسە جیاوازەکاندا، لەوانەش شانە بایۆلۆژییەکان، نموونەی ژینگەیی و ماددە جیۆلۆجیەکان.

  3. ICP Atomic Emission Spectroscopy (ICP-AES)

    بنەما: هاوشێوەی سپێکترۆمێتری ICP-OES، ئەو ڕووناکییە دەستنیشان دەکات کە لەلایەن ئەتۆمە وروژاوەکانەوە دەردەچێت دوای ئەوەی دەخرێنە ناو پلازما. بەزۆری سەرنج دەخاتە سەر شیکردنەوەی توخمەکان لە هێڵە سپێکتراڵە تایبەتەکاندا.

    بەکارهێنان: لە زانستی کانزا و جیۆلۆجی و کەرەستەدا بەکاردێت بۆ شیکاری چەندایەتی.

    ئاوێتە پێوراوەکان: کانزاکان و هەندێک لە ناکانزاکان لە مەودای بەرفراوانی چڕییەکاندا.

  4. Laser Ablation ICP-MS (LA-ICP-MS)

بنەما: بریتییە لە بەکارهێنانی لەیزەر بۆ لابردنی بڕێکی کەم لە ماددە لە نموونەیەکی ڕەق، کە دواتر دەگوازرێتەوە بۆ ICP بۆ ئایۆنیزەکردن و شیکاری بارستە.

بەکارهێنان: گونجاوە بۆ شیکاری نموونەی ڕەق، لەوانەش نموونەی جیۆلۆجی، شیکاری پزیشکی دادوەری، و پاراستنی هونەر.

ئاوێتە پێوراوەکان: کانزاکان، میتالۆیدەکان و هەندێک لە ناکانزاکان لە ماتریسەکانی ڕەقدا.

جۆرەکانی نموونەی گونجاو بۆ پێوانەکردن

ئەم نمونانە دەتوانرێت بە بەکارهێنانی تەکنیکەکانی وەک ICP-OES و ICP-MS بپێورێت بۆ دیاریکردنی چڕیی وردی توخمە کانزاییەکان و کانزاکان.

  1. نموونەی شل:

    ئاوی خواردنەوە

    ئاوی خەوشدار (ناپاك)

    گیراوە کیمیاییەکان

    شلە خۆراکیەکان (وەک شەربەت و شیر)

  2. نموونەی ڕەق:

    خاک (لە ناوچە جیاوازەکانەوە)

    بەردەکان (نموونە جیۆلۆجیەکان)

    نیشتەنییە ئاوییەکان (لە ڕووبار و دەریاچەکانەوە)

    کەرەستەی بیناسازی (وەک کۆنکرێت)

  3. نموونەی بایۆلۆجی:

    ڕووەک (گەڵا، ڕەگ)

    ئاژەڵ (شانە، خوێن)

    بەرهەمە خۆراکیەکان (وەک سەوزە و میوە)

  4. نموونەی شوێنەواری:

    شوێنەوارەکانی کەرەستەی جۆراوجۆر

    خاک یان نیشتوو لە شوێنەوارەکان

  5. نموونەی پیشەسازی:

ئاوی پیسی پیشەسازی

ئەو ماددە کیمیاییانەی کە لە پیشەسازیدا بەکاردەهێنرێن

شیکاری ئەنجامەکان

شیکردنەوە و خوێندنەوەی وردی ئەنجامەکان بەشێکی سەرەکییە لە هەر پرۆسەیەکی شیکاری کیمیاییدا. لێرەدا هەنگاوە بنەڕەتییەکان بۆ تێگەیشتن لە ئەنجامەکان دەخەینەڕوو.

ئەم هەنگاوانە یارمەتیت دەدەن بۆ شیکردنەوە و باشتر تێگەیشتن لە ئەنجامەکان.

  1. زانینی یەکەکانی پێوانە:

    دڵنیابە لەوەی کە لە یەکەکانی پێوانەکردن کە لە ئەنجامەکاندا بەکارهێنراون تێدەگەیت، وەک ppb (بەش بۆ هەر ملیارێک) یان ppm (بەش بۆ هەر ملیۆنێک).

    ئەنجامەکان بەزۆری وەک چڕیی توخمەکانی ناو نموونەکە دەربڕدراون.

  2. تێگەیشتن لە کێشەکانی ستاندارد:

    لە کاتی بەکارهێنانی کێشەکانی ستاندارددا، دڵنیابە لەوەی کە ئەنجامەکان لەگەڵ مەودای دیاریکراودا یەکدەگرنەوە. ئەمەش دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە هەڵسەنگاندنی وردی پێوانەکان.

  3. بەراوردکردنی ئەنجامەکان لەگەڵ ستانداردەکان:

    ئەنجامەکان بەراورد بکە بە ستانداردە وەرگیراوەکان یان سنوورە ڕێگەپێدراوەکان بەپێی ڕێسا ناوخۆیی یان نێودەوڵەتییەکان.

    ئەمە یارمەتیدەرە بۆ هەڵسەنگاندنی ئەوەی کە ئایا نموونەکان ئاستی سەلامەت تێدەپەڕێنن یان نا.

  4. دەستنیشانکردنی دەستێوەردانەکان:

ئەگەر ئەنجامەکان چاوەڕواننەکراو یان نادروست بوون، پشکنین بکە بۆ ئەگەری دەستێوەردان لەلایەن توخمەکانی ترەوە. توخمە ناسراوەکان دەتوانن کاریگەرییان هەبێت لەسەر وردی پێوانەکان.

ئەگەر ئەنجامەکان ئاڵۆز بوون یان پێویستیان بە لێکدانەوەیەکی قووڵتر بوو، ئەوا ڕاوێژ بە پسپۆڕانی سەنتەری فۆتۆن بکە.

نموونەی ئەنجامی خوێندنەوە:

ئەگەر ئەنجامێکت هەیە کە ئاماژە بەوە دەکات کە چڕیی توخمێکی دیاریکراو 20 ppb یە، و بەراورد دەکەیت بە سنووری ڕێگەپێدراو (بۆ نموونە، 10 ppb):

ئەنجام: 20 ppb

سنووری ڕێگەپێدراو: 10 ppb

شیکاری: چڕییەکەی زیاترە لە سنووری ڕێگەپێدراو، ئەمەش ئاماژەیە بۆ پیسبوون یان کێشەیەکی ژینگەیی.

گرنگە شیکارکار زانیاری تەواوی هەبێت لەسەر چۆنیەتی لێکدانەوەی ئەنجامەکان و مامەڵەکردن لەگەڵ هەر گۆڕانکارییەک یان لادانێک کە لەوانەیە سەرهەڵبدات. زانیاری بەنرخی تر کە دەتوانێت ببێتە هۆی پێشکەوتن لە توێژینەوە و پەرەپێدان دەتوانرێت لە ڕیی پەیوەندیکردن لەگەڵ پسپۆڕانی سەنتەری فۆتۆن دەستەبەر بکرێت.