سپێکترۆسکۆپی شکانەوەی پەرشەوەبوو
پێشەکی:
سپێکترۆسکۆپی تیشکی شکاوەی پەرشەوەبوو Diffuse Reflectance Spectroscopy (DRS) تەکنیکێکی بەنرخە بۆ شیکردنەوەی تایبەتمەندییە نووریەکانی پودرەکان، فیلمە ناڕوونەکان، و مادەکان کە ڕووکاری زبرن. ئەم تەکنیکە ڕێگە دەدات بە خەمڵاندنی بۆشاییەکانی وزە، تایبەتمەندییەکانی هەڵمژین، و گوازراوەی ئەلیکترۆنیکی پەیوەست بە ڕووکار بەبێ ئەوەی پێویستی بە نموونەی ڕوون یان ساف بێت.
بەکاردێت بۆ لێکۆڵینەوەی مادەکان لە ڕێگەی پێوانکردنی ڕووناکی گەڕاوەوە لێیانەوە. ئەم تەکنیکە پشت بە بنەمای شکانەوەی بڵاوبووەوە دەبەستێت، کە لێرەدا ڕووناکی بەسەر نموونەیەکدا دەخرێت و بڕی ڕووناکی گەڕاوەوە لە گۆشە جۆراوجۆرەکاندا پێوان دەکرێت. DRS وەک ئامرازێکی بەهێز لە فیزیکدا بۆ شیکردنەوە و لێکۆڵینەوەی تایبەتمەندییە سپێکترۆسکۆپییەکانی مادەکان دادەنرێت. لە ڕێگەی تێگەیشتن لە بنەمای شکانەوەی بڵاوبووەوە و بەکارهێنانی لە بوارە جۆراوجۆرەکاندا، DRS بەشدار دەبێت لە باشترکردنی توێژینەوە و بەکارهێنانە زانستییەکان.
بنەمای فیزیایی DRS:
شکانەوەی بڵاوبووەوە: کاتێک تیشکێک بەسەر ڕووکاری مادەیەکدا دەکەوێت، بەشێک لە ڕووناکی هەڵدەمژدرێت لە کاتێکدا بەشێکی تر دەگەڕێتەوە. لە DRS دا، ڕووناکی لە مەودا جۆراوجۆرەکانی سپێکتردا بەکاردێت (وەک UV، ڕووناکی بینراو، و IR) و ڕووناکی گەڕاوەوە پێوان دەکرێت.
کارلێکردنی ڕووناکی لەگەڵ مادە: بڕی ڕووناکی گەڕاوەوە بەندە بە پێکهاتەی کیمیایی و فیزیایی نموونەکە، کە ڕێگە دەدات بە دیاریکردنی تایبەتمەندییە جۆراوجۆرەکانی مادەکان.
شیکردنەوەی داتا: تەکنیکەکانی شیکردنەوەی سپێکترۆسکۆپی بەکاردێت بۆ تێگەیشتن لە چۆنیەتی کارلێکردنی ڕووناکی لەگەڵ نموونەکە، کە زانیاری لەسەر پێکهاتە و تایبەتمەندییەکانی مادەکە دەدات.
جۆرەکانی شکانەوە:
شکانەوەی ئاوێنەیی (Specular Reflection): ڕوودەدات کاتێک ڕووناکی بە گۆشەیەکی هاوتەریب بۆ گۆشەی کەوتووەکە دەگەڕێتەوە. ئەم جۆرە شکانەوەیە لە چۆنیەتی شکانەوەی ڕووناکی لە ڕووکاری ئاوێنەیەکەوە دەچێت.
شکانەوەی بڵاوبووەوە (Diffuse Reflection): ڕوودەدات کاتێک ڕووناکی بە ئاراستەی فرەدا دەگەڕێتەوە. ئەم جۆرە زۆر باوە لە نموونە پودرەکان یان ئەوانەی ڕووکاری زبریان هەیە.
تیشکە گەڕاوەکان لە نموونەکەوە کۆدەکرێنەوە. چڕی شکانەوە بە بەراورد لەگەڵ نموونەی ستاندارد پێوان دەکرێت، کە بەزۆری BaSO4 دەبێت، چونکە ئەم نموونەیە وەک نموونەی ڕەفرەنس دادەنرێت کە پەلاوی بەرز و هەڵمژینی کەمی هەیە، و لەبەر ئەوە وەک 100% لە پێوانەکاندا دادەنرێت.
کاتێک ڕووناکی بە گۆشەی صفر پلە بەسەر نموونەکەدا دەکەوێت، تیشکە ئاوێنەییەکان (specular) پشتگوێ دەخرێت و پێوانەکان لەسەر تیشکە بڵاوبووەوەکان (diffuse) دەکرێت. چڕی ئەم تیشکە گەڕاوەوانە پێوان و شی دەکرێتەوە.
بەکارهێنانی DRS لە فیزیکدا:
خەمڵاندنی بۆشایی وزەی نووری داتاکانی DRS بەزۆری بەکاردێت بۆ دروستکردنی نەخشەکانی Tauc (تاوک)، کە یارمەتیدەر دەبێت لە دیاریکردنی بۆشایی وزەی ڕاستەخۆ یان ناڕاستەخۆی هاندەرە نیمچەکان و گۆڕەرە نووریەکان.
شیکردنەوەی حاڵەتەکانی ڕووکار DRS یارمەتیدەر دەبێت لە دیاریکردنی ئاستەکانی کەم و کوڕی یان حاڵەتەکانی وزەی ڕووکار، کە بە تایبەتی لە مادە نانۆییەکاندا سوودبەخشە.
بەراوردی نووری بۆ هەڵمژین ڕێگە دەدات بە بەراوردی جۆری و نیمچە کەمی هەڵمژینی ڕووناکی لە نێوان نموونە جۆراوجۆرەکاندا، بە تایبەتی ئەوانەی کە گونجاو نین بۆ دۆخی گواستنەوە.
هەڵسەنگاندنی مادەی کاتالیست و هەست کەر تەکنیکێکی ناوازەیە بۆ لێکۆڵینەوەی مادەکان کە بەکاردێن لە هەستکەرەکانی گاز، گۆڕەرە نووریەکان، و خانەی وزەی خۆری بەهێزکراو بە ڕەنگ، کە تایبەتمەندییە نووریەکانی ڕووکار و بارستە ڕۆڵی سەرەکی دەگێڕن.
سوودە فیزیاییەکانی DRS:
مەودای پێوان لە تیشکی سەرووی بەنەوشەییەوە تا تیشکی ژێر سووری نزیک (175–3300 نانۆمتر).
ڕێکخستنی گۆی یەکگرتوو بۆ بەدەستهێنانی شکانەوەی ورد لە ڕووکارە ناهاوارەکان.
دەرخستنی داتا لە فەنکشنی Kubelka-Munk (کوبێلکا-مونک) بۆ شیکردنەوەی بۆشایی وزە.
تاقیکردنەوە لە کەشوهەوای بێلایەن بۆ نموونە هەستیارەکان بۆ هەوا.
گونجاو بۆ پودرەکان، فیلمە تەنکەکان لەسەر بنکەی ناڕوون، و مادە کپکراوەکان.
پێویستی بە ئامادەکردنی نموونە نییە: دەتوانرێت DRS لەسەر نموونەی چارەسەر نەکراو بەکاربهێنرێت، کە دەیکات بە تەکنیکێکی ئاسان و خێرا.
خێرایی پێوان: DRS ئەنجامی خێرا دەدات، کە ڕێگە دەدات بە ئەنجامدانی شیکردنەوەی فرە لە کاتێکی کورتدا.
DRS زانیاری قووڵ لەسەر تایبەتمەندییە سپێکترۆسکۆپییەکان دەدات، کە تێگەیشتنی فیزیکزانان لە مادەکان و کارلێکردنەکان پتەو دەکات.
سوودەکانی پێوانە:
لێکدانەوەی شارەزایی بۆ پێکهاتەی بۆشایی و گوازراوەی نووری.
ئامێری پێشکەوتوو بە هەستیاری بەرز و وردی سپێکترۆسکۆپی.
پشتگیری بۆ توێژینەوەی ئەکادیمی و پڕۆژەکانی توێژینەوە و پەرەپێدانی پیشەسازی.
یەکگرتنی نەرم لەگەڵ تەکنیکەکانی تر وەک XRD و FTIR و SEM.
DRS وەک ئامرازێکی بنەڕەتی بۆ زانایانی مادە دادەنرێت کە لە بوارەکانی کاتالیستی نووری، ڕەنگ، هەستکەرەکانی گاز، و پێکهاتە نانۆییە کارکردیەکاندا کاردەکەن. لەگەڵ ئامێرەکانماندا، وەسفکردنی نووری ورد بەدەست دێت تەنانەت بۆ نموونە ناڕوونەکانیش.