پەرشکردنەوەی تیشکی ئێکس  بۆ سەر ڕوو (GXRD)

پێشەکی:

 XRDو GXRD دوو تەکنیکی بەهێزن لە بواری فیزیاکدا بۆ شیکردنەوەی پێکهاتەی بلۆری مادەکان. هەر تەکنیکێک سوودی دیاریکراوی هەیە، کە XRD ڕێگا دەدات بە شیکردنەوەی مادە بلۆرییەکان بە گشتی، لە کاتێکدا GXRD سەرنج دەخاتە سەر شیکردنەوەی چینە نازکەکان و مادە نانۆییەکان. لە ڕێگەی ئەم تەکنیکانەوە، توێژەران دەتوانن مادەی نوێ پەرەپێ بدەن و بەرنامە زانستی و پیشەسازییەکان باشتر بکەن، کە ئەمەش ئاسۆی نوێ لە توێژینەوە و پەرەپێدان دەکاتەوە.

لە XRD دا تیشکێک لە تیشکەکانی X ئاراستە دەکرێت بەرەو نموونەکە بە گۆشەیەکی گەورەتر، کە ئەمەش دەبێتە هۆی شکانەوەی تیشکەکان لە ئاستە جیاوازەکان لە ناو نموونەکەدا. شیکردنەوەی داتاکان پشت بە یاسای براگ (Bragg) دەبەستێت بۆ دیاریکردنی مەودای نێوان چینە گەردیلەییەکان. XRD:

گۆشەی شکانەوەی گەورەتر، شیکردنەوەی پێکهاتەی بلۆری بە گشتی.

لە GXRD دا تیشکەکانی X ئاراستە دەکرێن بەرەو نموونەکە بە گۆشەیەکی زۆر نزیک لە ڕووکار (گۆشەی خوار). ئەمەش کارلێکی نێوان تیشکەکان و نموونەکە زیاد دەکات، کە زانیاریی ورد لەسەر چینە ڕووکارییەکان دەبەخشێت. ئەم تەکنیکە سەرنج دەخاتە سەر لێکۆڵینەوەی تایبەتمەندییە ڕووکارییەکانی مادەکان. GXRD:

گۆشەی خوار، سەرنج لەسەر چینە ڕووکارییەکان و مادە نازکەکان.

1.     پەرشکردنەوەی تیشکی ئێکس (XRD - X-ray Diffraction)

XRD تەکنیکێکی بەهێزە لە بواری فیزیاکدا بۆ شیکردنەوەی پێکهاتەی بلۆری مادەکان. کە XRD ڕێگا دەدات بە شیکردنەوەی مادە بلۆرییەکان بە گشتی، توێژەران دەتوانن مادەی نوێ پەرەپێ بدەن و بەرنامە زانستی و پیشەسازییەکان باشتر بکەن، کە ئەمەش ئاسۆی نوێ لە توێژینەوە و پەرەپێداندا دەکاتەوە.

بنەمای فیزیاکی XRD:

• پەرتەوازەی تیشکەکانی X: XRD پشت بە کارلێکی تیشکەکانی X لەگەڵ گەردیلەکان لە نموونەکەدا دەبەستێت. کاتێک تیشکەکانی X دەکەونە سەر نموونەیەکی بلۆری، ئەوان لە گۆشە دیاریکراوەکاندا دەگەڕێنەوە بەپێی مەودای نێوان چینە بلۆرییەکان.

• یاسای براگ (Bragg): یاسای براگ پەیوەندی نێوان گۆشەی گەڕانەوە (θ) و مەودای نێوان چینە بلۆرییەکان (d) و درێژی شەپۆلی تیشکەکانی X دەسەلمێنێت.

• شیکردنەوەی نەخشەکان: چڕی تیشکەکانی X ی گەڕاوە و گۆشەکانیان پێوان دەکرێت بۆ دروستکردنی نەخشەیەکی پەرتەوازە (چڕی بەرامبەر بە گۆشە) کە بۆ دیاریکردنی پێکهاتەی بل۔ری بەکار دێت.

بەکارهێنانەکانی XRD:

1. شیکردنەوەی پێکهاتەی بلۆری: XRD بۆ دیاریکردنی پێکهاتەی بلۆری مادەکان بەکار دێت، کە یارمەتی لە تێگەیشتنی تایبەتمەندییە فیزیاکی و کیمیاییەکان دەدات.

2. شیکردنەوەی گۆڕانە قۆناغییەکان: بۆ تێگەیشتنی چۆنیەتی گۆڕانی مادەکان لە پلەی گەرمی و فشاری جیاوازدا بەکار دێت.

3. دیاریکردنی کەموکوڕییە بلۆرییەکان: یارمەتی لە دۆزینەوەی کەموکوڕییەکان وەک پیسایی و لادان لە بلۆرەکاندا دەدات.

4. بەکارهێنان لە زانستی مادەکاندا: بۆ پەرەپێدانی مادەی نوێ بەکار دێت، وەک مادە نیمە ڕێبەرەکان.

سوودەکانی XRD:

1. دیاریکردنی پێکهاتەی بلۆری: دەتوانرێت بۆ دیاریکردنی جۆرەکانی بلۆر و تایبەتمەندییەکانیان بەکار بهێنرێت.

2. شیکردنەوەی مادە نەناسراوەکان: دەتوانرێت بۆ دیاریکردنی پێکهاتەی کیمیاوی مادە نەناسراوەکان بەکار بهێنرێت.

3. باشترکردنی پرۆسەکانی بەرهەمهێنان: یارمەتی لە باشترکردنی کوالیتی مادەکان دەدات لە ڕێگەی دیاریکردنی کەموکوڕییەکانەوە.

2.     پەرشکردنەوەی تیشکی ئێکس  بۆ سەر ڕوو (GXRD - Grazing Incidence X-ray Diffraction)

تەکنیکێکی بەهێزە لە بواری فیزیاکدا بۆ شیکردنەوەی پێکهاتەی بلۆری مادەکان، کە XRD ڕێگا دەدات بە شیکردنەوەی مادە بلۆرییەکان بە گشتی، GXRD سەرنج دەخاتە سەر شیکردنەوەی چینە نازکەکان و مادە نانۆییەکان. لە ڕێگەی ئەم تەکنیکەوە، توێژەران دەتوانن مادەی نوێ پەرەپێ بدەن و بەرنامە زانستی و پیشەسازییەکان باشتر بکەن، کە ئەمەش ئاسۆی نوێ لە توێژینەوە و پەرەپێداندا دەکاتەوە.

بنەمای فیزیاکی  GXRD:

• پەرتەوازە لە گۆشەی خوارەوە: GXRD تیشکەکانی X بەکار دەهێنێت کە دەکەونە سەر نموونەکە بە گۆشەیەکی خوار (گرەیزینگ ئینسیدەنس - Grazing Incidence)، کە ڕێگا دەدات بە شیکردنەوەی چینە نازکەکان یان مادە نانۆییەکان بە وردی زیاتر.

• کارلێک لەگەڵ چینە نازکەکان: ئەم تەکنیکە ڕێگا دەدات بە لێکۆڵینەوەی ئەستووری سنوورداری نموونەکان، کە تیشکەکانی X بە گۆشەیەکی بچووک ئاراستە دەکرێن بۆ کەمکردنەوەی گەڕانەوە لە ڕووکارەوە و زیادکردنی هەستیاری بۆ چینە نازکەکان.

بەکارهێنانەکانی  GXRD:

1. شیکردنەوەی مادە نانۆییەکان: GXRD بە تایبەتی بۆ لێکۆڵینەوەی مادە نانۆییەکان بەکار دێت، کە زانیاری لەسەر پێکهاتە و شێوە و قەبارە دەبەخشێت. ئەم زانیاریانە گرنگن لە پەرەپێدانی بەکارهێناندا لە ئەلیکترۆنیات و تەکنۆلۆژیای نانۆیی.

2. لێکۆڵینەوەی فیلمە نازکەکان: بۆ شیکردنەوەی فیلمە نازکەکان بەکار دێت کە لە بەکارهێنانە بینراوی و ئەلیکترۆنییەکاندا بەکار دێن.

3. شیکردنەوەی کارلێکە ڕووکارییەکان: یارمەتی لە تێگەیشتنی چۆنیەتی کاریگەری کارلێکە کیمیاییەکان لەسەر ڕووکاری مادەکان دەدات.

سوودەکانی  GXRD:

1. شیکردنەوەی ورد بۆ چینە نازکەکان: زانیاریی ورد لەسەر پێکهاتەی بلۆری چینە نازکەکان دەبەخشێت.

2. دیاریکردنی تایبەتمەندییە نانۆییەکان: دەتوانرێت بۆ تێگەیشتنی تایبەتمەندییە تایبەتەکانی مادە نانۆییەکان بەکار بهێنرێت.

3. باشترکردنی بەکارهێنانە پیشەسازییەکان: یارمەتی لە باشترکردنی کارایی مادەکان دەدات کە لە بەکارهێنانە پیشەسازییەکاندا بەکار دێن.